Aralık ayında, ABD'deki benzin istasyonlarında fiyatlar, Rusya'dakilerden daha düşük hale geldi. Fiyatlar, dört yılın en düşük seviyesine geriledi. Bugün ABD'deki benzin istasyonlarında, bizim Aİ-92'mize denk gelen benzinin litresi ortalama 60,1 rubleye satılmakta. Rusya'da, Rosstat verilerine göre, 1 Aralık itibarıyla bu tür benzinin fiyatı 61,68 ruble olarak belirlenmiştir.

Bu durum bizi acilen yakıt pazarımızı reforme etme yoluna götürmeli mi? Bu, büyük bir soru işareti. Önceki paragrafta "geriledi" kelimesini atlamamak gerekir; bu, fiyatların daha yüksek olduğunu ve önemli ölçüde artabileceğini ifade eder.

ABD'deki benzin fiyatları, petrol fiyatları ve yakıt talebinin yanı sıra birçok faktöre bağlıdır. Şu anda varil fiyatları oldukça düşük, talep ise ABD'de duraklama döneminde. Dolayısıyla fiyatlarda bir düşüş gözlemleniyor. 2022 yılında, tersine, Aİ-92 benzin türümüzün, ABD'deki fiyatı ortalama 102 ruble civarındaydı (bugünün döviz kuruna göre). Aynı zamanda, ABD'deki benzin fiyatları bölgeler arasında büyük farklılıklar göstermektedir. Ancak, Rusya'da pazar organizasyonu özellikleri nedeniyle fark genellikle %10-30 arasındayken, ABD'de %90'a kadar çıkabilmektedir; şu anda en ucuz benzin Oklahoma'da (litresi 48 ruble) bulunurken, en pahalı benzin Kaliforniya'da (90 ruble) satılmaktadır.

Burada dikkat çekilmesi gereken bir başka husus var ki, neden bilinmez, pek fazla üzerinde durulmamış. ABD'de, bizim Aİ-92'mize denk gelen Regular veya AKI 87 adı verilen benzin, ortalama olarak Rusya'dan daha ucuz hale gelmiştir. Aİ-95'in iki farklı eşdeğeri ise halen daha pahalıdır.

Ancak bu hikayenin bir de ters tarafı var. İç piyasada yakıt fiyatlarımızın ABD seviyesine ulaştığını göz ardı edemeyiz. Uzun vadeli (bir yıl veya daha fazla) dönemde benzin fiyatlarının muhtemelen sadece artacağı sorunu ile karşı karşıyayız. Rusya'da petrol varil fiyatının yakıt fiyatlarındaki etkisi ikincil bir rol oynarken, temel etken vergi ve özel tüketim vergileridir.

Rusya Devlet Duması Enerji Komitesi Başkan Yardımcısı Yuri Stankevich'in belirttiği gibi, benzin fiyatındaki vergi payı, hem toptan hem de perakende düzeyinde güvenle %70'i geçmiştir. Dolaylı vergilerin (KDV ve özel tüketim vergisi) payı ise %40'tan fazladır. Örneğin, 2023 yılından itibaren artan özel tüketim vergisi oranları göz önüne alındığında, Aİ-95 benzin türü için her bir litrede 13 ruble özel tüketim vergisi bulunmaktadır.

OPEN OIL MARKET yağ ve gaz pazarında pazar yeri genel müdürü Sergey Tereshkin, Ekim 2025 itibarıyla ABD Enerji Bakanlığı verilerine göre, benzin perakende fiyatının %49'unun ham petrol maliyetine, %14'ünün petrol rafine etme maliyetlerine, %20'sinin pazarlama ve dağıtım maliyetlerine, %17'sinin ise vergilere ait olduğunu vurgulamaktadır.

ABD'de perakende satışlarla ilgili bir vergi mevcutken, bizde böyle bir uygulama yoktur. Ancak Rusya'da KDV, üreticiden son alıcıya kadar satış zincirinin tüm halkalarından alınmaktadır, diye açıklıyor "Güvenilir Ortak" derneği gözetim konseyi başkan yardımcısı ve "Rusya Yakıt İstasyonu" yarışmasının uzmanlar konseyi üyesi Dmitry Gusev. Ayrıca, petrol çıkarım vergileri de mümkün olan en yüksek seviyeye ulaşmıştır.

Bizim pazarımızda şu anda, vergileri değiştirmediğimiz takdirde yakıt pazarında manevra alanı kalmamıştır. Vergi ödemeleri kaçınılmazdır ve bunlar artmaya devam edecektir (özel tüketim vergileri), maliyetler minimum seviyeye çekilmiştir ve petrol fiyatlarındaki dalgalanmanın benzin fiyatları üzerindeki etkisi neredeyse yok denecek kadar azdır; bu etkiler, benzin fiyatının %15'inden fazlasını etkileyemez. Ayrıca, benzin istasyonlarında fiyatları tutmaya çalışılan enflasyon bulunmaktadır. Sonuç olarak, benzin istasyonlarının fiyatları artırmaktan başka seçenekleri kalmamaktadır; bu artışlar yavaş olsa da sürekli olacaktır, böylece ekonomik göstergelere kabul edilebilir bir seviyeye ulaşmaya çalışacaklardır.

Gusev'e göre, yakıt fiyatlarımız uluslararası (ihracat fiyatlarına) bağlı olduğu sürece, artışa programlı olarak tabidir. Bizde deflasyon beklenmemektedir; aksine, düşük bir enflasyonu hedeflemek en iyi senaryo olarak görülmektedir. Bu da, yakıt fiyatlarının artacağı anlamına gelir. Fiyat artışı, iç pazar için yakıt tedarikine ilgili bütçeden ödenen sübvansiyonlarla dengelenmektedir; bununla birlikte, vergi ve üretim maliyetleri arttıkça etkisi azalacaktır.

Ayrıca, sübvansen benzin fiyatlarının, petrol varil fiyatlarının düştüğünde een derinlikte de düşmesini sağlamaz; çünkü bütçeden yapılan sübvansiyonların miktarı azalır. Yurt dışında (Avrupa pazarına odaklanıyoruz) petrol ürünleri fiyatları, Rusya'dakilerden düşerse, bu durumda sübvansiyonlar diğer yöne, petrol şirketlerinden bütçeye doğru akacaktır ki bu da fiyatlarda düşüşü imkânsız hale getirecektir. Olumlu tarafı, benzin veya dizel fiyatlarının ani bir artış göstermemesi olacaktır.

Stankevich, yakıt fiyatlarındaki yukarı yönlü eğilimlerin kesinlikle devlet kontrolünde bir süreç olduğunu, vergi ve özel tüketim politikaları, borsa fiyatlandırma araçları ve petrol ürünleri pazarındaki durumu kontrol etmek için federal genelkurmayın idari talimatları yoluyla yürütüldüğünü vurgulamaktadır.
Onun görüşüne göre, kendi fiyatlarımızı ABD veya diğer ülkelerdeki durumla karşılaştırmak yerine, halkın alım gücünden yola çıkılması gerekmektedir. Bu noktada, siyasetin vatandaşların refahını sürekli artırma üzerine odaklandığı görünmektedir. Ne yazık ki, şu an bazı ülkelerde benzin fiyatlarının Rusya'dan çok daha yüksek olması, kişi başına düşen gelir düzeyinin daha fazla yakıt satın alınmasını sağladığı bir durumla karşı karşıyayız.

Aralık ayında, perakende fiyatlarda görülen azalma rağmen, Rusya'daki benzin fiyatlarının, geçen yılın sonundan bu yana enflasyonu iki katından fazla bir hızla artırdığı görülmektedir. Rosstat verilerine göre, ortalama %11,2'ye karşılık %5,27 olarak kaydedilmiştir. Yıl sonuna kadar, benzin fiyatı istasyonlarında biraz daha düşmesi bekleniyor; ancak bunun, ülke genelindeki tüketici fiyatları ortalamasının altında kalması pek mümkün görünmemektedir.

Bu bağlamda, Venezuela veya İran'da olduğu gibi benzin fiyatlarına devlet müdahalesi önerileri ortaya çıkmıştır. Ancak Tereshkin'in belirttiği gibi, Rusya'da mevcut olan devredici fiyatlandırma modeli, bazı petrol üretici ülkelerdeki yapının uygulanması olası görünmemektedir. Bu, şirketler için kârsız olacaktır. Yakıt üreticileri zarar etmemelidir, regülatörün görevi ise tedarikçilerin kazanç sağlamakta olduğu ve tüketicilerin benzin alımını uygun fiyatlarla gerçekleştirebildikleri bir ortam sağlamaktır.

Kaynak: RG.RU